İOS İşletim Sisteminde Apple’ın Geliştiricilere Sunduğu Çubuklar (Bar)

IOS işletim sisteminde, uygulamaya göre değişmekle birlikte, ekranın her kenarında olabilen ve kullanılan uygulama içindeki işlevleri ve aksiyonları gerçekleştirmemizi sağlayan yapıdır.

IOS işletim sistemi bünyesinde toplam 6 çeşit bar vardır. Bunlar; Navigation Bars, Search Bars, Status Bars, Tab Bars ve Toolbars’tır.

-Navigation Bars

Navigation bar, uygulama ekranının en üstünde bulunan yapıdır. Status barın altında bulunur ve ekranlar arasında gezinmeyi sağlar. Genel olarak uygulama içerisinde başka bir sayfa açıldığında bu bar’ın sol tarafındaki alanda bir önceki ekrana dönmemizi sağlayacak bir geri dönüş butonu olur. Navigation Bar, yarı saydam bir yapıdadır fakat istenilen herhangi bir arka plan rengi de sahip olabilir.

Bu çubuk, ekranda oluşan değişikliklere göre yok olabilir veya şeklinde değişikliğe uğrayabilir. Navigation Bar yapısına başlık da verilebilir. Bu başlık kullanıcılara genel olarak neye baktıkları hakkında bilgi verir. Bu yapıya başlık verirken çok büyük başlık vermek görsel olarak uygun olmamakla birlikte, kullanıcının asıl ulaşması gereken içeriğin de önüne geçebilir. Son dönemde IOS 13 ile birlikte gelen özellikle birlikte, büyük başlıklarla uyumlu bir şeklide çalışan, başlıkların gölgelerini görünmez yapan bir yapı gelmiştir. Bu yapı her ne kadar büyük başlıklarla uyumlu olsa da normal boyutlardaki başlıklar ile kullanılması, butonların görünümünü zorlaştırdığı için önerilmez.

Navigation Bar yapısına çok fazla eleman eklemek kullanıcının deneyimini kötüleştirdiği için önerilmez. Aynı zamanda bu yapının nasıl çalıştığını içgüdüsel olarak bildiği için bu alanda yapılacak özel bir tasarım kullanıcı deneyimini kötü etkileyecektir. Bu sebeple bu yapıda standart tasarımlar yapmak, kullanıcı deneyimi açısından daha doğru olacaktır.

-Search Bars

Search Bar, bir alana kullanıcı tarafından girilen değerin o bölge içerisinde aranmasını sağlayan yapıdır. Search Bar tek başına veya Navigation bar yapısı içinde gösterilebilir. Navigation bar yapısı içerisinde sabit veya yukarı kaydırma ile erişilebilir hale getirilebilir. Bu çubuğun tasarımı için düz bir metin alanı kullanmak yerine, arama çubuğu tasarımını kullanmak daha doğru bir tasarım olacaktır.

Bu yapının içine yazılan girdileri silmek için, hem de arama özelliğini kapatan birer buton koymak, kullanıcı deneyimini olumlu etkileyecek unsurlar arasındadır. Bir arama çubuğuna tıklandığında, henüz kullanıcı tarafından bir girdi yapılmasa bile sık kullanılan aramaları bu kısımda göstermek, kullanıcıların işlerini kolaylaştırır. Search Bar yapısını, Mail uygulamasındaki özel bir maili ararken ve Notlar uygulamasında spesifik bir not ararken kullanabiliriz.

-Side Bars

Side Bar, kullanıcılara uygulama düzeyinde gezinme özelliğini sağlar. Side Bar, uygulama içerisindeki özelleşmiş bir bölgeye kullanıcının erişmesini sağlar. Örnek vermek gerekirse fotoğraflar uygulamasında standart olarak Albümlerim kısmı açık olarak gelir. Fakat kullanıcı sadece çektiği videoları görmek isterse Side Bar kullanarak istediği spesifik bir alanı görüntüleyebilir. Doğru bir biçimde Bar oluşturmak için bunun için tasarlanmış olan UICollectionLayoutListConfiguration.Appearance görünümüne göz atılmasında fayda olacaktır. Side Bar uygulamanın içindeki birtakım yapıların kategorize edilmesini de sağlar.

Bu kısmın tasarımının sade tutulması kullanıcının aradığı elementi daha kolay bulmasını sağlayacaktır. Bu sebeple bu kısım basit tutulmalıdır. Buna ek olarak, kullanıcıya bu alanı özelleştirme imkânı verilmeli, kullanıcıların kendileri için oluşturacağı kısa yollar oluşturmasına teşvik edilmelidir.

-Status Bars

Status Bar, telefon ekranının her durumda üst kısmında gözüken, telefonun pili, internet durumu, saat bilgisi, mobil hat bilgisi gibi önemli verileri kullanıcıya sunar. Status bar kullanırken standart olarak sistemin sağladığı tasarımı kullanmak en doğrusu olacaktır çünkü, insanların alışkanlıkları bu çubuğun hep aynı görünmesi yönündedir.

Uygulamanın rengine göre koyu bir ton üzerine açık bir Status Bar, açık bir ton üzerine ise koyu renk Status Bar kullanılması tasarım açısından daha doğru olacaktır. Bu yapıyı olabildiğince okunabilir tutmak için çubuğun arka plan rengini düz ve özel bir renk ekleyerek sağlanabilir. Bu çubuğu yok edecek nadir yerlerden birisi de bir video veya fotoğraf görüntülerken kullanıcının görmek istediği içeriği daha rahat görebilmesi için kaldırılabilir.

-Tab Bars

Tab Bar, uygulama ekranının altında bulunmakla birlikte, uygulamanın farklı bölümleri arasında kolayca geçiş yapabilmemizi sağlayan yapıdır. Tab Bar, yarı saydam bir yapıda olup, yüksekliği ise ekrana göre oranlanıp her farklı telefonda aynı seviyede yükseklikte gözükür. Tab Bar bünyesinde sınırsız sayıda alan içerebilir. Ancak telefon dik konumda iken bütün sınırlı sayıda alanlar gösterilirken, telefon yatay olduğunda bütün sekmeler görüntülenebilir.

Tab bar yapısını sadece bir içerik göstermek için kullanmamız daha doğrudur. Eğer bir eylem gerçekleştiriyor ise Tab bar yerine Toolbar kullanmak daha doğru olacaktır. Mümkün olduğunca az sekme ekleyin ve verimli hale getirin. Çok fazla sekme olması durumunda dokuma alanlarını küçülteceği için yanlış dokunmalar sonuncunda kullanım deneyimi kötü etkilenecektir. Bu çubuğu günlük hayatımızda kullandığımız Haritalar uygulamasında gözlemleyebiliriz.

-Toolbars

Toolbar, herhangi bir uygulama içerisindeki fonksiyonları gerçekleştirmemize imkân veren, ekranın klavye açık olmadığı sürece sabit altında bulunan yarı saydam bir çubuktur. Toolbar, kullanılmayan durumlarda ekranda yer kaplamaması için gizli moda geçer. Bu çubukta seçilen ikonların ve metinlerin yaptığı işlevi net bir biçimde açıkladığından emin olunması gerekmektedir. Lazım olması durumunda, eğer ikondan daha iyi anlatıyor ise, simge yerine düz yazı tercih edilir.

Eğer bir Toolbar çubuğunuzda birden çok işlem var ise aralarında yeterince boşluk olduğundan emin olun. Bu boşluğun olmaması yanlış tıklamalar sonucu, kullanıcıda verimsiz bir ara yüz izlenimi oluşturabilir.

-Tab Bars ve Toolbars Farkı

Bu iki çubuk tipi genel olarak birbirine kolayca karıştırılan çubuklardandır. İkisinin de telefonun alt kısmında yer alması bu çubukların aynı sorunlara çözüm getirdiği anlamına gelmemektedir. Toolbar birçok içeriğinde birçok alan tutabilmekle birlikte, ekleme, silme düzenleme gibi aksiyon içeren işleri yapan butonları içerir. Tab Bar ise uygulama içerisindeki alanlar içerisinde hızlı ve kolayca geçiş yapmayı sağlar. Tab bar ve Toolbar hiçbir zaman aynı ekran içerisinde kullanılmaz.

Bu yazımda İOS işletim sisteminde Apple’ın geliştiricilere sunduğu çubuklar sizlerle paylaştım. Faydalı olması dileğiyle.

Selim Aşık